nerwice układu sercowo-naczyniowego / zaburzenia rytmu pracy serca / choroby zapalne serca / wady serca / choroba niedokrwienna serca / nadciśnienie tętnicze / niedociśnienie tętnicze / choroby naczyń obwodowych / niewydolność krążenia

 Nerwice układu sercowo-naczyniowego
 Można tu wyróżnić:

• nerwicę serca - jest to zespół objawów klinicznych odczuwanych subiektywnie jako bardzo niepokojące, występujące na podłożu dysharmonii w regulacji zaburzenia czynności serca. Dolegliwościom tym towarzyszy zazwyczaj ogólny niepokój, wrażenie szybkiego meczenia się, uczucie ściskania i dławienia w gardle oraz dość często przyspieszenie i spłycenie oddechu lub niemożność wykonania swobodnego, głębokiego wdechu. wszelkie sytuacje konfliktowe, stresowe, nieregularny tryb życia, przemęczenie psychofizyczne, nadużywanie kawy i papierosów sprzyjają występowaniu i podtrzymywaniu tego typu dolegliwości. 

• nerwice naczyń obwodowych - to czynnościowe zaburzenia ich funkcji, manifestujące się napadowym, nagłym uczuciem bólu bądź znacznego oziębienia nóg lub rąk, któremu zazwyczaj towarzyszy zblednięcie lub zasinienie, a niekiedy nawet nieznaczny, przelotny, obrzęk palców oraz uczucie upośledzenie czucia, lub też sprawności ruchowej palców, dłoni lub stóp. Nerwicy tej można zapobiegać przez prowadzenie regularnego trybu życia, unikanie sytuacji stresowych i konfliktowych, rozładowywanie napięć w środowisku. 

Zaburzenia rytmu serca
 Zmiany rytmu serca polegają na:

• przyspieszeniu lub zwolnieniu prawidłowego rytmu z zachowaniem regularności pobudzeń

• pojawieniu się ewolucji dodatkowych, wyzwalanych z różnych ognisk bodźcotwórczych

• wypadaniu oczekiwanych ewolucji pracy serca

• bezładnym pojawianiu się komorowych ewolucji serca na skutek nieregularnego przewodzenia pobudzeń z przedsionków na węzeł przedsionkowo-komorowy i następnie na komory

Osoby z takimi zaburzeniami mogą odczuwać bliżej nieokreślony niepokój w okolicy serca lub tzw. kołatanie serca. Niekiedy zaś, najczęściej podczas występowania skurczów dodatkowych, występuje jakby "wywracanie", "koziołkowanie", i "zamieranie" serca.

Jeżeli zaburzeniom rytmu pracy serca, zwłaszcza powstałym nagle, towarzyszy nagłe pogorszenie samopoczucia, połączone z ogólnym osłabieniem, nawrotowe skłonności do omdlewania, uczucie jakby ucisku za mostkiem promieniującego ku górze, nudności, szum w głowie, mroczki przed oczami, słaba wyczuwalność tętna itp., to stan taki jest wskazaniem do pilnego wezwania lekarza. 
 

Choroby zapalne serca
 Są to stany chorobowe serca powstałe na tle zakaźnym (bakteryjnym, wirusowym) lub toksycznym, np. w następstwie działania jadów bakteryjnych w przebiegu chorób zakaźnych, reakcji alergiczno-hiperergicznej, wyzwolonej przez istniejące w organizmie ogniskowe zakażenie paciorkowcowe, na tle zaburzeń przemiany materii, lub też procesów chorobowych powstałych w następstwie różnych zmian składu środowiska wewnętrznego.
Wyróżniamy:
-zapalenie wsierdzia - proces zapalny obejmuje wtedy warstwę wewnętrzną, tj. błonę wyścielającą jamy serca i (lub) płatki zastawek
-zapalenie sierdzia - proces zapalny dotyczy warstwy środkowej, tj. tkanki mięśniowej serca wraz z mięśniami brodawkowatymi, podtrzymującymi płatki zastawek
-zapalenie osierdzia - proces zapalny dotyczy warstwy, czyli błony zewnętrznej serca, tworzącej tzw. worek osierdziowy, który ma kształt czepca i osłania właściwy mięsień sercowy od zewnątrz. Leczenie chorób zapalnych serca powinno być prowadzone przez lekarza systematycznie i długo trwale, zmierzać do zahamowania, a następnie do całkowitego zniszczenia bakterii krążących we krwi oraz umiejscowionych w tkankach serca, zlikwidowania czynnego procesu reumatycznego itd. 
 Zapobieganie chorobom zapalnym serca polega na skutecznym zwalczaniu wszelkich ostrych, a w szczególności przewlekłych lub nawracających stanów zapalnych w organizmie, czyli tzw. ognisk zakażenia, jak np. zapalenie migdałków, zapalenie jajników, zęby zgorzelinowe, przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego, zakażenie dróg moczowych.
 

Wady serca
 Istotą wady serca jest anatomiczno-czynnościowa nieprawidłowość w połączeniu między poszczególnymi jamami serca, między jamami serca a dużymi naczyniami, lub też między samymi dużymi naczyniami. Nieprawidłowość ta powoduje zaburzenia przepływu krwi w sercu i w naczyniach krwionośnych, czyli zaburzenia hemodynamiczne. Wady serca dzielimy m. in. na: 
-wrodzone - powstają w okresie życia płodowego, czyli śródmacicznego, i noworodek rodzi się już z wadą serca
-nabyte - do ich powstania dochodzi już w życiu pozapłodowym, czyli po urodzeniu dziecka.
-proste - kiedy mamy do czynienia z pojedynczą wadą anatomiczną
-złożone - mamy równocześnie dwa typy wady lub istnieją wady w dwóch różnych miejscach
 U człowieka z wadą serca istnieje predyspozycja do łatwiejszego i wcześniejszego występowania niewydolności krążenia i różnorakich zaburzeń rytmu pracy serca. Chory powinien być przebadany przez specjalistów pod kątem możliwości korekcji jego wady serca za pomocą zabiegu kardiochirurgicznego. Do diagnostyki wad serca wykorzystuje się najczęściej  badanie echokardiograficzne, RTG klatki piersiowej, elektrokardiograficzne (EKG), cewnikowanie serca.
 

Choroba niedokrwienna serca
 Jest to dysproporcja miedzy faktycznym (aktualnym w danej chwili) zapotrzebowaniem na tlen ze strony mięśnia sercowego a możliwością jego dostarczenia. Każda sytuacja, która zwiększa pracę mięśnia sercowego i tym samym zapotrzebowanie na tlen, może pogłębić tę dysproporcję, podobnie jak każda sytuacja pogłębiająca trudności w pobraniu, a następnie dostarczeniu tlenu do serca. Wyróżniamy tutaj dwie choroby: dusznicę bolesną oraz zawał serca. Dusznica charakteryzuje się nagłym, najczęściej sprowokowanym przez wysiłek fizyczny, działanie zimna lub zdenerwowanie, a przede wszystkim przez dłużej trwające napięcie psychiczne i różnorakie bodźce stresowe, napadowym bólem w okolicy serca. Ból jest ugniatający, piekący lub ściskający, czasami dławiący. Zawał serca to całkowite zamknięcie światła któregoś naczynia w sercu, czego następstwem jest zupełne przerwanie dopływu krwi, a tym samym dostarczania tlenu do pewnego obszaru mięśnia sercowego i w konsekwencji martwica tej jego części, do której został przerwany dopływ krwi i tlenu. Powstanie zawału charakteryzuje się nagłym, bardzo silnym, dławiącym bólem za mostkiem lub w okolicy serca, nie ustępującym po zaprzestaniu wysiłku fizycznego, usunięciu przyczyn emocji, ani też po zażyciu środków rozszerzających naczynia wieńcowe. W diagnostyce dolegliwości wieńcowych i choroby wieńcowej wykorzystuje się najczęściej spoczynkowy zapis EKG, 24-godz. rejestrację EKG metodą Holtera, próbę wysiłkową, badanie echokardiograficzne, scyntygrafię serca i koronarografię.
 

Nadciśnienie tętnicze
 Nadciśnienie tętnicze jest przewlekłą chorobą układu krążenia, w której w naczyniach tętniczych panuje zwiększone ciśnienie krwi - powyżej 140/90 mm Hg. Do wstępnych objawów nadciśnienia tętniczego należą: zwiększona pobudliwość nerwowa, zaburzenia snu, uczucie przemijającego ucisku w głowie, kołatania serca, szum i zawroty głowy. Nie leczona choroba może prowadzić do zawału serca, udaru mózgu, niewydolności mięśnia serca, uszkodzenia nerek i wzroku oraz przyspieszenia rozwoju miażdżycy tętnic. Dla prawidłowego leczenia nadciśnienia tętniczego bardzo istotne są metody niefarmakologiczne (zdrowy tryb życia) oraz przyjmowanie leków zleconych przez lekarza. Leczenie musi być prowadzone tak długo jak trwa choroba, czyli przez wiele lat. Najczęstsze badania pomocne w rozpoznaniu i właściwym leczeniu tej choroby to: pomiar ciśnienia tętniczego, całodobowe badanie ciśnienia tętniczego, badanie dna oczu, echokardiografia, ultrasonografia jamy brzusznej. 
 

Niedociśnienie tętnicze
 Jest to trwale utrzymujące się niskie ciśnienie, zazwyczaj skurczowe poniżej 100 mm Hg. Powoduje to subiektywnie odczuwany zespół objawów złego samopoczucia w postaci ciągłego zmęczenia, ociężałości ogólnej, apatii, niekiedy senności, nudności, mniej lub bardziej przykrych bólów głowy w okolicy czołowej.
 

Choroby naczyń obwodowych

• choroby czynnościowe naczyń obwodowych - są to zazwyczaj stany kurczowe tętnic o zmiennej lokalizacji, nasileniu i czasie utrzymywania się, występujące zazwyczaj u ludzi z zaburzoną regulacją neurowegetatywną, narażonych na wpływy nawracających, uporczywych stresów psychiczno-nerwowych, bodźców termicznych.

• choroby organiczne tętnic - jest to zespół różnych w swym podłożu i istocie chorób naczyń obwodowych, których wspólną cechą są uchwytne zmiany w budowie ich ścian lub przyścienne zmiany zapalno-zakrzepowe. Wśród tych chorób należy wymienić miażdżycę, czyli stwardnienie tętnic, zakrzepowo-zarostowe zapalenie obwodowych tętnic i żył, żylaki oraz zakrzepowe zapalenie żył.
   

Niewydolność krążenia
 Oznacza sytuację, w której układowe krążenie nie wypełnia należycie swoich czynności fizjologicznych. Jest to stan, w którym objętość krwi przepompowywanej przez lewą komorę serca do krążenia dużego jest niewystarczająca dla zapewnienia prawidłowego dowozu krwi do tkanek obwodowych. Ostra niewydolność krążenia manifestuje się nagłym, szybkim postępującym osłabieniem ogólnym, uczuciem narastającej duszności, postępującym zblednięciem, zimnym potem, przyspieszoną lub niemiarową akcją serca, przyspieszonym, słabo wyczuwalnym tętnem. Objawami przewlekłej niewydolności krążenia są obrzęki oraz duszność. Obrzęki są spowodowane nagromadzeniem nadmiernej ilości płynów w przestrzeniach pozakomórkowych oraz w jamach ciała. Duszność jest to subiektywnie odczuwanie braku tchu, a obiektywnie obserwowany tzw. krótki oddech. Duszność pochodzenia sercowego ma zazwyczaj charakter wdechowy.